1. Thông tin chung
Xã Đắk Mil được thành lập (trên cơ sở sáp nhập 03 xã Đắk R’La, xã Đắk N’Drót và xã Đắk Gằn cũ) theo Nghị quyết số 202/2025/NQ-QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc Hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh; Nghị quyết số 1671/2025/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Lâm Đồng. Với diện tích tự nhiên 21.375,6 ha; diện tích đất sản xuất nông nghiệp 19.943,9 ha; trên địa bàn xã có 38 thôn, bon, bản (trong đó có 06 bon đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ). Dân số: 31.579 người, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 46,5%; tổng số người trong độ tuổi lao động 22.590, lao động qua đào tạo 16.580 lao động (đạt tỷ lệ 74,6%); lao động có bằng cấp chứng chỉ 5.240 lao động (đạt 23,2%). Thu nhập bình quân đầu người đạt 53 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ nghèo đa chiều 7,58% trong đó (tổng số hộ nghèo 167 hộ/7.335 hộ chiếm tỷ lệ 2,28%, tổng số hộ cận nghèo 389 hộ/7.335 hộ, chiếm tỷ lệ 5,30%).
Về cơ cấu kinh tế: Nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 55%; Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp và Xây dựng chiếm 10%; Thương mại và dịch vụ: 35%. Cơ cấu kinh tế trọng điểm của địa phương dựa vào nền sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp chủ lực như: Cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, xoài, cao su …
Trên địa bàn xã hiện có khoảng 11.710 tín đồ tôn giáo, chiếm 33,9% tỷ lệ dân số, thuộc 03 tôn giáo chính: Công giáo 5.216 tín đồ, Tin Lành 6.091 tín đồ, Phật giáo 403 tín đồ và một số tín ngưỡng khác. Tình hình tôn giáo cơ bản ổn định, các chức sắc, chức việc, tín đồ chấp hành nghiêm pháp luật, tích cực tham gia phong trào thi đua yêu nước và hoạt động cộng đồng, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
2. Thuận lợi, khó khăn khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp
Thuận lợi: việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp mang lại nhiều thuận lợi rõ rệt, cụ thể:
Tinh gọn bộ máy, rút ngắn cấp trung gian, góp phần đẩy nhanh tiến độ chỉ đạo, điều hành của Ủy ban nhân dân tỉnh đến cơ sở, giảm bớt khâu trung gian, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.Tăng tính chủ động, linh hoạt của cấp xã, phường trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, bảo đảm an sinh xã hội và phục vụ nhân dân.
Tiết kiệm chi phí, tinh giản biên chế, sử dụng hiệu quả nguồn lực ngân sách, hạn chế trùng lặp chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp. Nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình: khi cấp xã trực tiếp chịu trách nhiệm trước Ủy ban nhân dân tỉnh về kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao.
Khó khăn: bên cạnh những thuận lợi nêu trên, quá trình triển khai còn gặp một số khó khăn, vướng mắc, công tác phối hợp trực tiếp với các Sở, ngành cấp tỉnh còn hạn chế; cấp xã phải làm việc với nhiều cơ quan chuyên môn cùng lúc, trong khi năng lực, trang thiết bị và hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu. Quá trình bàn giao tài sản, cơ sở vật chất, hồ sơ, tài liệu từ cấp huyện cũ về cấp tỉnh và cấp xã còn chậm, chưa đồng bộ, đặc biệt là hồ sơ liên quan đến quản lý đất đai, tài chính, đầu tư công và dữ liệu dân cư.
Việc tổ chức bộ máy, phân công chức năng, nhiệm vụ giữa các đơn vị trực thuộc còn chưa thống nhất; một số công việc trước đây do cấp huyện đảm nhận chưa có hướng dẫn cụ thể khi chuyển giao. Áp lực công việc đối với đội ngũ cán bộ, công chức xã tăng cao, do phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ, trong khi chưa được tăng cường tương ứng về nhân lực và kỹ năng nghiệp vụ.